Kan de arts de patiënt vragen een kost te betalen voor de kopie van het patiëntendossier?
De wet patiëntenrechten en de kostprijs van het afschrift
Volgens arts. 9 van de wet van 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt heeft de patiënt (in principe) het recht op een afschrift van het geheel of een gedeelte van het hem betreffend patiëntendossier. Artikel 9, § 3 bepaalt evenwel dat de Koning een maximumbedrag kan vaststellen dat aan de patiënt mag worden gevraagd per gekopieerde pagina die in toepassing van dit recht op afschrift wordt verstrekt of andere drager van informatie. Via een besluit van 2 februari 2007 is door de Koning verduidelijkt dat per gekopieerde pagina tekst die op een papieren drager wordt verstrekt de arts een bedrag van 0,10 EUR mag aanrekenen. Het maximaal aan te rekenen bedrag is 25 EUR. Indien dit recht op afschrift betrekking heeft op medische beeldvorming mag 5 EUR per kopie worden gevraagd. Indien meerdere pagina’s worden overgemaakt via een digitale drager dan mag max. 20 EUR worden aangerekend voor alle pagina’s die zich op de drager bevinden.
De eerste kosteloze kopie en de Algemene Verordening Gegevensbescherming
Sinds de wet patiëntenrechten van 2002 is de wetgeving omtrent het omgaan met gegevens grondig gewijzigd. Zo bevat de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van 2016 veel bepalingen die met gezondheidsgegevens te maken hebben. Uit art. 15, lid 3 en art. 12, lid 5 AVG kan worden afgeleid dat een eerste kopie van het medisch dossier in principe kosteloos moet gebeuren. Het Hof van Justitie heeft in het arrest van 26 oktober 2023 geoordeeld dat een eerste kopie in beginsel geen kosten met zich mee mag meebrengen. Dit is anders indien er sprake is van het vragen om een bijkomende kopie. In dat geval kan een redelijke vergoeding worden gevraagd. In geval van een kennelijk ongegrond of buitensporig verzoek tot inzage, met name vanwege het repetitieve karakter, kan de arts de inzage zelfs weigeren (zie art. 12, lid 5 AVG).
Wat als de finaliteit van de inzage niet het controleren van de rechtmatigheid van de verwerking?
In de zaak waar het Hof van Justitie zich over boog had de tandarts het standpunt ingenomen dat het principe van de eerste kosteloze kopie alleen maar geldt als iemand via de inzage de rechtmatigheid van een verwerking wil controleren. Dit zou dan niet van toepassing zijn op een patiënten die inzage wil om een vordering in te stellen tegen een (tand)arts. Het Hof wijst er op dat voor het inzien van persoonsgegevens de patiënt geen reden moet opgeven. Een arts kan dus niet aan de patiënt vragen om het motief om inzage te motiveren.
Het recht op inzage maakt deel uit van bepalingen omtrent de informatie en toegang tot persoonsgegevens. Het vervolledigt het transparantiekader van de AVG. In overweging 63 van de AVG is weliswaar bepaald dat een betrokkene het recht heeft om gegevens in te zien zodat hij zich van de verwerking op de hoogte kan stellen en de rechtmatigheid daarvan kan controleren. Dit is slechts een overweging. Het Hof oordeelde dat het recht op inzage hoe dan ook niet kan worden beperkt indien de inzage een ander doel zou dienen dan het controleren van de rechtmatigheid van een verwerking.
Moet de wet patiëntenrechten die dateert van vóór de AVG worden aangepast?
Uit de AVG blijkt dat een eerste kopie kosteloos moet worden meegedeeld. Ut de Wet patiëntenrechten van 2002 blijkt dat een kost kan worden gevraagd. Die Wet dateert van vóór de AVG. De AVG sluit niet uit dat (oudere) wetten wel degelijk de reikwijdte van het recht op inzage kunnen beperken. Dit kan echter alleen onder specifieke voorwaarden. De wezenlijke inhoud van de grondrechten en fundamentele vrijheden moeten onverlet blijven en de beperking moet een noodzakelijke en evenredige maatregel zijn (zie art. 23 AVG). Het KB van 2 februari 2007, dat hierboven is vermeld, houdt rekening meteen economisch belang van de arts. Uit het arrest vloeit voort dat een dergelijke wettelijke regeling niet conform is met art. 23 AVG indien de eerste kopie daardoor niet gratis zou worden verstrekt. Op dit punt zal de Belgische wetgeving moeten worden aangepast.
Op 16 november 2023 is een wetsontwerp tot wijziging van de wet patiëntenrechten ingediend. In het art. 9, § 3 wordt nu voorgesteld te bepalen dat het eerste afschrift gratis is en dat voor bijkomende afschriften enkel een administratieve kost aangerekend worden die redelijk en verantwoord moet zijn en niet meer kan bedragen dan de reële kostprijs.
Kan een arts volstaan met een samenvatting of moet een volledige kopie worden overhandigd?
Het Hof van Justitie heeft in het arrest van 26 oktober 2023 verduidelijkt dat uit het recht op een kopie in het kader van een relatie tussen arts en patiënt voortvloeit dat aan de patiënt een getrouwe en begrijpelijke reproductie van alle gegevens moet worden verstrekt. Dit recht omvat dan het recht een volledige kopie te verkrijgen van de documenten in het medisch dossier indien de verstrekking van een dergelijke kopie noodzakelijk is om de patiënt in staat te stellen de juistheid en de volledigheid ervan te controleren en om de begrijpelijkheid ervan te waarborgen. Dit omvat dus in elk het recht om een kopie te verkregen van de gegeven van het medisch dossier, dat informatie bevat over bv. diagnosen, onderzoeksresultaten, beoordelingen door behandelende artsen en bij de patiënt verrichte behandelingen of ingrepen.
Stefaan Callens
